Ước tính giá trị kinh tế sử dụng nước đóng vai trò quan trọng trong bài toán quy hoạch tài nguyên nước và cụ thể là phân bổ nguồn nước, là một khái niệm mới trong việc xác định lượng nước phân bổ cho các ngành sử dụng nước được thực hiện dựa trên quy trình, phương pháp ước tính và sử dụng giá trị kinh tế sử dụng nước trong lựa chọn phương án phân bổ đề tài đã đưa ra.
Vấn đề khai thác sử dụng tài nguyên nước trên các lưu vực sông cho các mục đích khác nhau hết sức phức tạp. Do lợi ích khai thác nguồn nước và dòng sông của các ngành, giữa thượng lưu và hạ lưu khác nhau thậm chí là trái ngược nhau nên vấn đề giám sát tính tuân thủ trong khai thác sử dụng tài nguyên nước của các ngành trên từng tiểu vùng là hết sức quan trọng và là cơ sở giải quyết các tranh chấp lợi ích khi xảy ra tranh chấp. Điểm phân bổ nguồn nước, giám sát tình hình khai thác sử dụng tài nguyên nước cần phải thỏa mãn các yêu cầu cụ thể sau:
– Hoàn thiện việc cấp phép khai thác, sử dụng tài nguyên nước mặt cho tất cả các đối tượng khai thác thuộc diện phải xin phép trên các sông thuộc địa bàn tỉnh quản lý;
– Lắp đặt thiết bị đo lượng nước khai thác, sử dụng nước đối với các hộ dùng nước đã cấp phép và các hộ được cấp phép vào các năm tiếp theo.
– Xây dựng các trạm/vị trí giám sát tài nguyên nước và khai thác, sử dụng nước nước trên các tiểu lưu vực sông Vệ.
Cân bằng nước tính cho trường hợp nhu cầu nước hiện trạng 2013 và 2020 (tần suất nước đến 85%).
Thời kỳ nền cơ sở được lấy là năm có tần suất dòng chảy đến ở mức thấp (85%). Nhu cầu nước ưu tiên cho môi trường luôn đáp ứng 100%. Nhu cầu sử dụng nước đối với các hộ ngành lấy theo tính toán nhu cầu nước năm hiện trạng 2013 và nhu cầu nước năm 2020.
Vị trí lưu vực sông Vệ trong tỉnh Quảng Ngãi
Kết quả tối ưu lượng nước phân bổ theo giá trị kinh tế sử dụng nước cho các ngành nông nghiệp, công nghiệp và thủy sản nằm trong phương án 3 bằng LINGO cho thấy lượng nước phân bổ tối ưu cho các hộ ngành dùng nước đến 2020 như sau: nước cho nông nghiệp được cấp với 97% khả năng đáp ứng nhu cầu; đáp ứng nhu cầu cấp nước cho công nghiệp là 100% và cho thủy sản là 100%, đối với riêng tiểu lưu vực sông Vực Hồng, nông nghiệp chỉ được phân bổ tối đa đáp ứng 80% nhu cầu.
Kết quả phân bổ nước cho 3 đối tượng sử dụng nước xem xét của đề tài cho giá trị kinh tế cao nhất ở phương án 3 – là kết quả tối ưu dựa trên giá trị kinh tế sử dụng nước bằng LINGO. Tổng giá trị kinh tế cả năm 2020 cao nhất đạt 84,533 tỷ đồng (cao hơn PA1 và PA2 lần lượt là 803 tỷ đồng và 879 tỷ đồng) và chủ yếu là ở các III và VIII – điều này thực sự có ý nghĩa trong việc tối ưu phân bổ trong mùa khô, đặc biệt ở các tháng thiếu nước nhất (tháng III và tháng VIII) trên lưu vực sông Vệ.
Tổng lượng nước được phân bổ đến 2020 đối với các ngành nông nghiệp, công nghiệp và thủy sản trong phương án được chọn với các tỷ lệ phân bổ ở trên lần lượt là: 49 triệu m3, 231 triệu m3, 21.6 triệu m3.
Thông qua việc xác định phương pháp, quy trình và nội dung các bước tính toán, xác định giá trị kinh tế sử dụng nước sẽ góp phần nâng cao hiệu quả lựa chọn phương án phân bổ nguồn nước tối ưu, đưa ra cái nhìn mới về phân bổ tối ưu nguồn nước dựa trên giá trị kinh tế sử dụng nước trong hiện trạng tài nguyên nước tại Việt Nam có nhiều biến đổi thất thường cùng với các hiện tượng thiên tai, nhân tai, biến đổi khí hậu ngày càng các động tới con người trong việc sử dụng nước hiệu quả.
