Trong khuôn khổ Chương trình đánh giá tác động của các công trình thủy điện dự kiến xây dựng trên dòng chính sông Mê Công, ngày 14/8, tại Thành phố Hồ Chí Minh, Liên hiệp các hội khoa học kỹ thuật (KHKT) Việt Nam phối hợp cùng Mạng lưới sông ngòi Việt Nam tổ chức Hội thảo “Mê Công và đập thủy điện” với sự tham dự của nhiều nhà khoa học, luật sư trong và ngoài nước.
Theo Liên hiệp các hội KHKT Việt Nam, Việt Nam đang chia sẻ tài nguyên nước với 5 quốc gia trong khu vực là Trung Quốc (các sông: Bằng Giang – Kỳ Cùng, Hồng và Mê Công), Myanma (sông Mê Công), Lào (các sông: Mê Công, Hồng, Mã và Cả), Thái Lan (sông Mê Công), Campuchia (các sông: Mê Công, Vàm Cỏ và Đồng Nai), trong đó Việt Nam nằm ở cuối nguồn của hầu hết các hệ thống sông liên quốc gia. Với hệ thống sông Mê Công lớn này, việc phát triển thủy điện đang khá sôi động, ở phần thượng lưu sẽ có khoảng 8-15 công trình; hạ lưu sẽ có khoảng 12 công trình và dòng nhánh là 94 công trình.
Trước những thông tin này, phát biểu tại Hội thảo, TS. Lê Anh Tuấn (Viện Nghiên cứu Biến đổi khí hậu – Đại học Cần Thơ) cho biết, thủy điện sẽ tạo ra nguồn điện để phát triển công nghiệp và dân dụng; kiểm soát lũ; tạo nguồn cấp nước, nuôi cá lòng hồ và tưới; có thể giảm thải surfur và nitrogen oxides so với dùng nhiệt điện. Tuy nhiên, cái mất lại nhiều hơn do mất diện tích rừng và làm suy giảm đa dạng sinh học khu vực, nguy cơ vỡ đập và trở thành thảm họa hủy diệt nhiều nhân mạng và tài sản; tạo nhiều cơ hội ô nhiễm nguồn nước; giảm phù sa, tăng xói lở ở hạ lưu, gây lầy hóa ở các vùng ven hồ chứa; giảm nguồn cá di cư; ngăn cản giao thông thủy, hạn chế vận tải hàng hóa… Luật Nhân đạo quốc tế đã xác định, đập nước là công trình chứa đựng các tác lực nguy hiểm do những tác động nghiêm trọng khi có sự cố liên quan đến nhân mạng và môi trường. Từ những phân tích này, TS. Lê Anh Tuấn khẳng định, chúng ta không hoàn toàn phản đối thủy điện nhưng khuyến cáo cần thận trọng và trách nhiệm trong quyết định xây dựng các đập thủy điện.
TS. Đào Trọng Tứ đến từ Mạng lưới sông ngòi Việt Nam (VRN) nhận xét, các hoạt động phát triển liên quan đến tài nguyên nước của sông Mê Công đến nay đều được thực hiện trên các dòng nhánh (trừ phần thượng nguồn sông Mê Công trên lãnh thổ Trung Quốc). Nhờ sự hợp tác các nước hạ lưu vực, đến nay cộng đồng các quốc gia ven sông đang được hưởng lợi từ nguồn nước sông Mê Công. Tuy nhiên, các nhà khoa học cũng bày tỏ lo ngại về tác động của việc xây dựng đập thủy điện trên hệ thống sông Mê Công.
Tại Hội thảo, các nhà khoa học cũng đã bàn thảo về những tác động đến nguồn nước, an ninh lương thực và an ninh khu vực tại lưu vực sông Mê Công, vai trò của hệ thống phù sa sông Mê Công đối với sự ổn định sinh thái…
(Theo Monre.gov.vn)
