Lưu vực sông Cửu Long là một trong các lưu vực sông lớn của Việt Nam, bao gồm 13 tỉnh thành là Long An, Tiền Giang, Đồng Tháp, Vĩnh Long, Trà Vinh, thành phố Cần Thơ, Hậu Giang, Sóc Trăng, Bến Tre, An Giang, Kiên Giang, Bạc Liêu và Cà Mau, có tổng diện tích tự nhiên khoảng 3,96 triệu ha.
– Đối với tài nguyên nước mặt: Lượng mưa trung bình nhiều năm lưu vực sông Cửu Long dao động từ khoảng 1300-2400mm. Tổng lượng dòng chảy trung bình hàng năm trên lưu vực sông Cửu Long là khoảng 500km3, trong đó khoảng 23,0km3 được hình thành trong đồng bằng sông Cửu Long, 477km3 từ trung thượng lưu sông Mê Công chảy vào đồng bằng sông Cửu Long. Mùa mưa hàng năm thường xuất hiện vào các tháng V – X, lượng dòng chảy mùa lũ chiếm khoảng 70 – 85% tổng lượng dòng chảy năm. Mùa cạn từ tháng XI đến tháng IV năm sau, lượng dòng chảy mùa cạn chiếm khoảng 15 – 30% tổng lượng dòng chảy năm.
– Đối với tài nguyên nước dưới đất: Lưu vực sông Cửu Long hiện nay có 245 công trình quan trắc tài nguyên nước dưới đất được Trung tâm Quy hoạch và Điều tra tài nguyên nước quốc gia xây dựng và đưa vào vận hành. Lưu vực sông bao gồm 5 tầng chứa nước chính là Tầng chứa nước Pleistocene trên (qp3), tầng chứa nước Pleistocene trung-thượng (qp2-3), tầng chứa nước Pleistocene hạ (qp1), tầng chứa nước Pliocene trung (n22) và tầng chứa nước Pliocene hạ (n21). Theo dự án “Biên hội – thành lập bản đồ tài nguyên nước dưới đất tỷ lệ 1:200.000 cho các tỉnh trên toàn quốc”, tổng tài nguyên nước dự báo cho các tầng chứa nước như sau: tầng chứa nước qp3 là 4.975.661m3/ngày, tầng chứa nước qp2-3 là 7.218.972m3/ngày, tầng chứa nước qp1 là 7.135.305m3/ngày, tầng chứa nước n22 là 10.128.854m3/ngày và tầng chứa nước n21 là 8.563.299m3/ngày.
- Tài nguyên nước mặt
Dự báo tài nguyên nước mặt
Theo nhận định của Trung tâm Dự báo khí tượng thuỷ văn quốc gia, tổng lượng mưa trong tháng 4 vùng Nam Bộ ở mức xấp xỉ so với TBNN cùng thời kỳ
Dựa theo nhận định trên kết hợp với số liệu mưa dự báo vệ tinh, dự báo trong tháng 4 năm 2023, tổng lượng nước mặt dự báo sinh ra từ mưa trên phạm vi diện tích lưu vực sông Cửu Long vào khoảng 11,5 – 15,0 triệu m3.
Dự báo tổng lượng nước nội sinh tại các vùng dự báo
Cảnh báo tài nguyên nước mặt
Tổng lượng nước mặt dự báo trên lưu vực sông Cửu Long trong tháng 4 năm 2023 có xu thế giảm trung bình khoảng 9% so với tháng 3 năm 2023, trong đó tập trung chủ yếu ở các vùng ngọt do đang trong thời kỳ mùa khô, vì vậy khả năng sử dụng nguồn nước mặt từ mưa trên lưu vực không thuận lợi bằng tháng trước.
- Tài nguyên nước dưới đất
2.1. Thông báo tình hình tài nguyên nước dưới đất
Tầng chứa nước lỗ hổng trong trầm tích Pleistocene trên (qp3): Diễn biến mực nước dưới đất trung bình tháng 3 so với tháng 02 có xu thế hạ, có 17/35 công trình mực nước hạ, 14/35 công trình mực nước dâng hạ không đáng kể và 4/35 công trình mực nước dâng. Giá trị hạ thấp nhất là 0,6m tại TT Cái Dầu, huyện Châu Phú, tỉnh An Giang (Q407020M1) và giá trị dâng cao nhất là 0,6m tại Phường 9, TP.Cà Mau, tỉnh Cà Mau (Q17701ZM1).
Tầng chứa nước lỗ hổng trong trầm tích Pleistocene giữa-trên (qp2-3): Diễn biến mực nước dưới đất trung bình tháng 3 so với tháng 02 có xu thế dâng hạ không đáng kể, có 20/37 công trình mực nước dâng hạ không đáng kể, 13/37 công trình mực nước hạ và 4/37 công trình mực nước dâng. Giá trị hạ thấp nhất là 0,23m tại TT Năm Căn, huyện Năm Căn, tỉnh Cà Mau (Q199020) và giá trị dâng cao nhất là 0,1m tại phường Cái Vồn, TX Bình Minh, tỉnh Vĩnh Long (Q209030).
Tầng chứa nước lỗ hổng trong trầm tích Pleistocene dưới (qp1): Diễn biến mực nước dưới đất trung bình tháng 3 so với tháng 02 có xu thế dâng hạ không đáng kể, có 15/31 công trình mực nước dâng hạ không đáng kể, 13/31 công trình mực nước hạ và 3/31 công trình mực nước dâng. Giá trị hạ thấp nhất là 0,38m tại TT Năm Căn, huyện Năm Căn, tỉnh Cà Mau (Q199030) và giá trị dâng cao nhất là 0,16m tại xã An Khánh, huyện Châu Thành, tỉnh Bến Tre (Q630040).
Tầng chứa nước lỗ hổng trong các đá trầm tích Pliocen giữa (n22): Diễn biến mực nước dưới đất trung bình tháng 3 so với tháng 02 có xu thế dâng hạ không đáng kể, có 16/33 công trình mực nước dâng hạ không đáng kể, 13/33 công trình mực nước hạ và 4/33 công trình mực nước dâng. Giá trị hạ thấp nhất là 0,37m tại xã An Khánh, huyện Châu Thành, tỉnh Bến Tre (Q630050) và giá trị dâng cao nhất là 0,12m tại xã Vĩnh Bình, huyện Vĩnh Thạnh, TP. Cần Thơ (Q601050).
Tầng chứa nước lỗ hổng trong các đá trềm tích Pliocene dưới (n21): Diễn biến mực nước dưới đất trung bình tháng 3 so với tháng 02 có xu thế dâng hạ không đáng kể, có 15/28 công trình mực nước dâng hạ không đáng kể, 10/28 công trình mực nước hạ và 3/28 công trình mực nước dâng. Giá trị hạ thấp nhất là 0,3m tại xã Đại An, huyện Trà Cú, tỉnh Trà Vinh (Q405050M1) và giá trị dâng cao nhất là 0,44m tại xã An Khánh, huyện Châu Thành, tỉnh Bến Tre (Q630060). Gía trị dâng cao nhất là 0,35m tại xã An Khánh, huyện Châu Thành, tỉnh Bến Tre (Q630060).
2.2. Dự báo tài nguyên nước dưới đất
Tầng chứa nước lỗ hổng trong trầm tích Pleistocene trên (qp3): Diễn biến mực nước dưới đất dự báo tháng 4 so với mực nước thực đo tháng 3 có xu thế dâng hạ không đáng kể, có 18/36 công trình mực nước dâng hạ không đáng kể, 15/36 công trình mực nước hạ và 3/36 công trình mực nước dâng. Mực nước hạ từ 0,2 đến 0,5m tập trung ở huyện Tân Châu- tỉnh An Giang, TX Duyên Hải- tỉnh Trà Vinh, huyện Ba Tri- tỉnh Bến Tre, huyện Phước Long- tỉnh Bạc Liêu và mực nước dâng từ 0,2 đến 0,5m tập trung ở TP.Sóc Trăng- tỉnh Sóc Trăng.
Tầng chứa nước lỗ hổng trong trầm tích Pleistocene giữa-trên (qp2-3): Diễn biến mực nước dưới đất dự báo tháng 4 so với mực nước thực đo tháng 3 có xu thế hạ, có 17/37 công trình mực nước hạ, 17/37 công trình mực nước hạ và 3/37 công trình mực nước dâng. Mực nước hạ từ 0,2 đến 0,5m tập trung ở huyện Tân Châu – tỉnh An Giang, TX Duyên Hải- tỉnh Trà Vinh, huyện Phước Long- tỉnh Bạc Liêu và mực nước dâng từ 0,05 đến 0,2m tập trung ở TP.Cà Mau, huyện Năm Căn, huyện Cái Nước- tỉnh Cà Mau.
Tầng chứa nước lỗ hổng trong trầm tích Pleistocene dưới (qp1): Diễn biến mực nước dưới đất dự báo tháng 4 so với mực nước thực đo tháng 3 có xu thế hạ, có 17/37 công trình mực nước hạ, 17/37 công trình mực nước hạ và 3/37 công trình mực nước dâng. Mực nước hạ từ 0,2 đến 0,5m tập trung ở huyện Tân Châu – tỉnh An Giang, TX Duyên Hải- tỉnh Trà Vinh, huyện Phước Long- tỉnh Bạc Liêu và mực nước dâng từ 0,05 đến 0,2m tập trung ở TP.Cà Mau, huyện Năm Căn, huyện Cái Nước- tỉnh Cà Mau.
Tầng chứa nước lỗ hổng trong các đá trầm tích Pliocene giữa (n22): Diễn biến mực nước dưới đất dự báo tháng 4 so với mực nước thực đo tháng 3 có xu thế hạ, có 18/33 công trình mực nước hạ, 12/33 công trình mực nước dâng hạ không đáng kể và 3/33 công trình mực nước dâng. Mực nước hạ từ 0,2 đến 0,5m tập trung ở TX Duyên Hải, huyện Cầu Ngang- tỉnh Trà Vinh, huyện Châu Thành- tỉnh Bến Tre, huyện Phước Long- tỉnh Bạc Liêu và mực nước dâng từ 0,05 đến 0,2m tập trung ở huyện Năm Căn- tỉnh Cà Mau, TX Hồng Ngự- tỉnh Đồng Tháp, huyện An Minh- tỉnh Kiên Giang.
Tầng chứa nước lỗ hổng trong các đá trầm tích Pliocene dưới (n21): Diễn biến mực nước dưới đất dự báo tháng 4 so với mực nước thực đo tháng 3 có xu thế dâng hạ không đáng kể, có 14/28 công trình mực nước dâng hạ không đáng kể, 13/28 công trình mực nước hạ và 1/28 công trình mực nước dâng. Mực nước hạ từ 0,2 đến 0,5m tập trung ở TX Giá Rai- tỉnh Bạc Liêu, huyện Châu Thành- tỉnh Bến Tre và mực nước dâng từ 0,2 đến 0,5m tập trung ở huyện Trà Cú- tỉnh Trà Vinh.
2.3. Cảnh báo tài nguyên nước dưới đất
Theo Nghị định 167/2018/NĐ-CP về Quy định việc hạn chế khai thác nước dưới đất, trong lưu vực sông Cửu Long thời điểm hiện tại có 13 công trình có độ sâu mực nước cần phải cảnh báo. Các đơn vị khai thác nước dưới đất cần chú ý chế độ khai thác quanh khu vực này.
- Đề xuất, kiến nghị
Đối với tài nguyên nước mặt: Tổng lượng tài nguyên nước mặt dự báo trên phạm vi lưu vực sông Cửu Long có xu thế giảm so với cùng kỳ tháng trước do đang trong thời kỳ mùa khô, vì vậy, để tận dụng nguồn nước mặt sẵn có, các địa phương còn khó khăn về tiếp cận nguồn nước ngọt từ sông Tiền, sông Hậu cần chủ động tích trữ nước mưa, nước ngọt để phục vụ sinh hoạt, canh tác tại địa phương và theo dõi các bản tin tiếp theo để có kế hoạch khai thác sử dụng nước phù hợp.
Đối với tài nguyên nước dưới đất: Hiện tại trên lưu vực sông Cửu Long có 13 công trình có độ sâu mực nước dưới đất cần phải cảnh báo. Vì vậy, để đảm bảo khai thác ổn định, cần theo dõi chặt chẽ diễn biến mực nước dưới đất trong các tầng chứa nước trên lưu vực và các bản tin dự báo tiếp theo để phục vụ quản lý, khai thác hiệu quả nguồn nước dưới đất.
Xem chi tiết tại đây.
