Lưu vực sông Cửu Long là một trong các lưu vực sông lớn của Việt Nam, bao gồm 13 tỉnh thành là Long An, Tiền Giang, Đồng Tháp, Vĩnh Long, Trà Vinh, thành phố Cần Thơ, Hậu Giang, Sóc Trăng, Bến Tre, An Giang, Kiên Giang, Bạc Liêu và Cà Mau, có tổng diện tích tự nhiên khoảng 3,96 triệu ha.
Về tài nguyên nước mặt: lượng mưa của lưu vực sông Cửu Long dao động từ khoảng 1300-2400mm, tổng lượng dòng chảy trung bình hàng năm trên lưu vực sông Cửu Long là khoảng 500km3, trong đó khoảng 23,0km3 được hình thành trong đồng bằng sông Cửu Long, 477km3 từ trung thượng lưu sông Mê Công chảy vào. Mùa mưa hàng năm thường xuất hiện từ tháng V đến tháng X, lượng dòng chảy mùa lũ chiếm khoảng 70 – 85% tổng lượng dòng chảy năm, mùa cạn từ tháng XI đến tháng IV năm sau, lượng dòng chảy mùa cạn chiếm khoảng 15 – 30% tổng lượng dòng chảy năm. Về tài nguyên nước dưới đất: trên lưu vực sông Cửu Long hiện nay có 245 công trình quan trắc tài nguyên nước dưới đất được Trung tâm Quy hoạch và Điều tra tài nguyên nước quốc gia xây dựng và đưa vào vận hành. Lưu vực sông bao gồm 5 tầng chứa nước chính là Tầng chứa nước lỗ hổng trong trầm tích Pleistocene trên (qp3), tầng chứa nước lỗ hổng trong trầm tích Pleistocene giữa-trên (qp2-3), tầng chứa nước lỗ hổng trong trầm tích Pleistocene dưới (qp1), tầng chứa nước lỗ hổng trong các đá trầm tích Pliocen giữa (n22) và tầng chứa nước lỗ hổng trong các đá trềm tích Pliocene dưới (n21). Tổng tài nguyên nước dự báo cho các tầng chứa nước như sau: tầng chứa nước qp3 là 4.975.661m3/ngày, tầng chứa nước qp2-3 là 7.218.972m3/ngày, tầng chứa nước qp1 là 7.135.305m3/ngày, tầng chứa nước n22 là 10.128.854m3/ngày và tầng chứa nước n21 là 8.563.299m3/ngày
1. Tài nguyên nước mặt
Trong tháng 1, dự báo tổng lượng tài nguyên nước mặt nội sinh trên lưu vực sông Cửu Long có xu thế giảm xuống khoảng 95 – 94% so với tổng lượng nước tháng cùng kỳ năm trước.
Tổng lượng nước mặt dự báo trên lưu vực sông Cửu Long có xu thế giảm xuống trung bình khoảng 95 – 94 % so với tháng 1 năm 2023, trong đó tập trung chủ yếu ở các vùng ngọt do đang trong thời kỳ mùa khô, vì vậy khả năng sử dụng nguồn nước mặt từ mưa trên lưu vực không thuận lợi bằng cùng kỳ năm trước.
2. Tài nguyên nước dưới đất
Nhìn chung, mực nước dưới đất trung bình tháng 12/2023 so với tháng trước có xu thế dâng hạ không đáng kể tại tất cả các tầng chứa nước. Chất lượng nước mùa mưa năm 2023 trên lưu vực sông Cửu Long cho thấy hầu hết các chỉ tiêu nằm trong giới hạn cho phép, tuy nhiên có một số chỉ tiêu vượt GTGH như Mn, F, As và NH4+, nước trong các tầng thuộc loại nước nhạt đến mặn chiếm đa số.
Sơ đồ diễn biến mực nước tháng 12 tầng qp3
Dự báo mực nước dưới đất tháng 1/2024 có xu thế dâng hạ không đáng kể tại tất cả các tầng chứa nước so với mực nước thực đo tháng 12/2023.
Trên lưu vực sông Cửu Long thời điểm hiện tại có 13 công trình có độ sâu mực nước trung bình tháng vượt 50% so với mực nước hạ thấp cho phép
3. Đề xuất, kiến nghị
Đối với tài nguyên nước mặt
Tổng lượng tài nguyên nước mặt dự báo trên lưu vực sông Cửu Long có xu thế giảm xuống trung bình khoảng 95 – 94 % so với tháng 1 năm 2023 do đang trong thời kỳ mùa khô. Vì vậy, để tận dụng nguồn nước mặt sẵn có, các địa phương còn khó khăn về tiếp cận nguồn nước ngọt từ sông Tiền, sông Hậu cần chủ động tích trữ nước mưa, nước ngọt để phục vụ sinh hoạt, canh tác tại địa phương và theo dõi các bản tin tiếp theo để có kế hoạch khai thác sử dụng nước phù hợp.
Đối với tài nguyên nước dưới đất
Đề nghị các cơ quan quản lý nhà nước ở trung ương, địa phương và các tổ chức, cá nhân có khai thác sử dụng nguồn nước dưới đất tiếp tục theo dõi và có các biện pháp, kế hoạch khai thác phù hợp đối với các khu vực có độ sâu mực nước vượt ngưỡng cho phép đặc biệt là tại các khu vực huyện Năm Căn, thành phố Cà Mau, tỉnh Cà Mau; huyện Châu Thành tình Tiền Giang; huyện Lai Vung tỉnh Đồng Tháp.
Nhìn chung, chất lượng nước dưới đất tại các tầng chứa nước trên lưu vực sông Cửu Long trong mùa mưa năm 2023 đa số nằm trong giới hạn cho phép, tuy nhiên có một số công trình có độ mặn, hàm lượng Mn, As, F và NH4 vượt quá GTGH so với QCVN 09:2023/BTNMT, đề nghị các cơ quan đưa ra cảnh báo cho người dân và tiếp tục theo dõi thêm.
Chi tiết kết quả quan trắc tài nguyên nước dưới đất lưu vực sông cửu long tháng 1 năm 2024 xin mời xem tại đây.
