Thực hiện Nghị định số 25/2008/NĐ-CP ngày 04/3/2008 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Tài nguyên và Môi trường, Trung tâm Quy hoạch và Điều tra tài nguyên nước được thành lập vào ngày 4/3/2008, trên cơ sở tiếp nhận 3 Liên đoàn địa chất thủy văn, địa chất công trình miền Bắc, miền Trung và miền Nam. Đây là những đơn vị có truyền thống về nghiên cứu nước dưới đất trực thuộc Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam.
Ngày 30 tháng 05 năm 2008, tại trụ sở của Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam đã tiến hành Lễ bàn giao 3 Liên đoàn Địa chất Thuỷ văn – Địa chất Công trình: miền Bắc, miền Trung, miền Nam trực thuộc Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam về trực thuộc Trung tâm Quy hoạch và điều tra tài nguyên nước.
Ngày 10/7/2008, tại trụ sở Liên đoàn Quy hoạch và Điều tra Tài nguyên nước Miền Bắc, Trung tâm Quy hoạch và Điều tra Tài nguyên nước trực thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường đã làm lễ ra mắt và công bố chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của Trung tâm. Tới dự buổi lễ long trọng này có Thứ trưởng thường trực Bộ Tài nguyên và Môi trường Nguyễn Công Thành, các Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Nguyễn Văn Đức và Nguyễn Mạnh Hiển và lãnh đạo một số đơn vị trực thuộc Bộ TN&MT.
Trước thực tế nhu cầu sử dụng nước của người dân ngày càng gia tăng do tình hình phát triển chung của nền kinh tế nước ta, cùng với việc phát triển mạnh mẽ quy hoạch đô thị và các khu công nghiệp ở nước ta trong thời gian qua cũng như sắp tới. Do vậy, việc quản lý, quy hoạch và điều tra tài nguyên nước một cách tập trung và chuyên sâu ngày càng trở nên cấp bách. Trước tình hình đó, trên cơ sở Nghị định số 25/2008/NĐ-CP ngày 4/3/2008 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Tài nguyên và Môi trường, xét đề nghị của Giám đốc Trung tâm Quy hoạch và Điều tra Tài nguyên nước và Vụ trưởng Vụ Tổ chức Cán bộ của Bộ, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Phạm Khôi Nguyên đã ký Quyết định số 1027/QĐ-BTNMT thành lập Trung tâm Quy hoạch và Điều tra Tài nguyên nước và quy định chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của Trung tâm.
Ngoài bộ máy giúp việc Ban Giám đốc Trung tâm, Trung tâm còn có các đơn vị sự nghiệp, gồm 3 Liên đoàn Quy hoạch và Điều tra Tài nguyên nước 3 miền Bắc, Trung và Nam, Trung tâm Quan trắc và Dự báo Tài nguyên nước, Trung tâm Chất lượng nước, Trung tâm Tư liệu và Thông tin Tài nguyên nước và Trung tâm Tư vấn và Dịch vụ Quy hoạch điều tra tài nguyên nước.
Thời điểm ấy, để ổn định về mặt nhân sự, lãnh đạo Bộ TN&MT phải điều động bổ sung cán bộ từ Cục Quản lý tài nguyên nước và các đơn vị khác về. Còn trụ sở làm việc của Trung tâm phải ở chung với nhà làm việc của Liên đoàn Địa chất Thủy văn, Địa chất công trình miền Bắc (nay là Liên đoàn Quy hoạch và Điều tra Tài nguyên nước miền Bắc). Điều kiện làm việc khó khăn, trang thiết bị còn nghèo nàn, lạc hậu nhưng mỗi cán bộ của Trung tâm đều nỗ lực làm việc để không phụ lòng tin của lãnh đạo Bộ. Những ngày đầu gian khó ấy đã rèn cho mỗi cán bộ Trung tâm tinh thần vượt qua khó khăn, thử thách để hoàn thành tốt nhiệm vụ mà lãnh đạo Bộ TN&MT tin tưởng giao phó. Bằng chứng là Trung tâm đã hoàn thành “Dự án tìm nước tại vùng khó khăn, vùng khan hiếm nước”, tìm được nguồn nước cho bà con thị trấn Mèo Vạc, huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang. Đây là khu vực quanh năm thiếu nước, bà con phải sống phụ thuộc vào những chiếc hồ treo trên núi nhưng cũng không đáp ứng đủ nhu cầu sinh hoạt và sản xuất. Ghi nhận những kết quả đạt được của Trung tâm, Lãnh đạo Bộ TN&MT đã hết sức quan tâm, đầu tư để Trung tâm phát triển nhanh.
Có thể nói, mặc dù được thành lập năm 2008, nhưng các đơn vị nòng cốt trực thuộc Trung tâm đã có quá trình lịch sử hình thành, phát triển lâu dài, một số đơn vị đã trải qua thời gian 30 – 40 năm hình thành và phát triển như các Liên đoàn Quy hoạch và Điều tra tài nguyên nước miền Bắc, miền Trung và miền Nam. Đội ngũ cán bộ chủ chốt của cơ quan Trung tâm là lực lượng cán bộ quản lý và chuyên môn kỹ thuật được Bộ TN&MT điều chuyển từ Tổng cục Địa chất và Khoáng sản, Cục Quản lý tài nguyên nước, Trung tâm Khí tượng Thủy văn quốc gia và các tổ chức chuyên môn trong và ngoài Bộ có liên quan đến lĩnh vực tài nguyên nước. Ngay từ ngày đầu thành lập, Trung tâm đã nhanh chóng bắt tay vào công việc, thực thi có hiệu quả nhiều nhiệm vụ quy hoạch, điều tra, quan trắc tài nguyên nước từ thành thị đến nông thôn, từ đồng bằng đến vùng cao, vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khan hiếm nước, vùng hải đảo xa xôi, vùng biên cương của Tổ quốc.
Bước đầu thành lập và ổn định tổ chức, trung tâm cũng đã đạt được những thành tựu ban đầu hết sức quan trọng trong sắp xếp kiện toàn tạo sự gắn kết giữa các đơn vị để thực hiện được nhiệm vụ quan trong điều tra cơ bản tài nguyên nước phục vụ cho công tác quản lý Nhà nước về tài nguyên nước.
(TS. Đỗ Tiến Hùng, Nguyên Giám đốc TTQH&ĐTTNN)
