Sáng nay, ngày 19 tháng 10 năm 2015, tại TP. Hà Nội, được sự đồng ý của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài nguyên và Môi trường và các Bộ, ngành, cơ quan, tổ chức quốc tế phối hợp tổ chức Hội thảo và Triển lãm quốc tế lần thứ IV năm 2015 với chủ đề “An ninh nguồn nước trong kỷ nguyên biến động” (VACI 2015). Phó Thủ tướng Chính phủ Hoàng Trung Hải đã đến dự và phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị.
Xuất phát từ thông điệp “Nước là cốt lõi của sự phát triển bền vững”, kể từ năm 2012, Việt Nam bắt đầu tổ chức Hội thảo và Triển lãm quốc tế về nước VACI – Vietnam wAter Cooperation Initiative nhằm tạo ra diễn đàn để các bên liên quan gặp gỡ, chia sẻ cơ hội hợp tác và giới thiệu công nghệ, giải pháp mới về lĩnh vực tài nguyên nước. Đến nay, chúng ta đã bước qua 03 kỳ Hội thảo với các chủ đề rất thiết thực, ý nghĩa về nước nhằm tăng cường chia sẻ thông tin, thúc đẩy hợp tác giữa các đơn vị để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, vị thế khoa học công nghệ ngành nước, hướng tới sự phát triển bền vững cho Việt Nam và khu vực.
Tiếp nối những thành công đó, năm 2015, dưới sự chủ trì của Bộ Tài nguyên và Môi trường, Trung tâm Quy hoạch và Điều tra tài nguyên nước quốc gia (NAWAPI) phối hợp với các đơn vị trong và ngoài nước tổ chức Hội thảo và Triển lãm quốc tế lần thứ IV “An ninh nguồn nước trong kỷ nguyên biến động” – VACI 2015 với quy mô: 01 Hội thảo chuyên đề, 100 poster và 20 gian hàng triển lãm, với sự tham gia của 700 đại biểu đến từ gần 20 nước trên thế giới.
Phát biểu khai mạc tại Hội thảo, ông Nguyễn Thái Lai, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, Việt Nam cho biết, sự sống trên trái đất bắt nguồn từ nước. Nước là nguồn tài nguyên thiên nhiên đa chức năng đóng vai trò quan trọng trong hầu hết các hoạt động của con người, như sản xuất năng lượng, lương thực, sản xuất công nghiệp, có ảnh hưởng đến sức khỏe con người và các hệ sinh thái. Nước cần cho mọi sự sống và phát triển, nó vừa là môi trường, vừa là đầu vào cho mọi hoạt động sản suất. Do vậy, nước đã trở thành nguồn tài nguyên chiến lược thứ hai sau tài nguyên con người.
Trong thông điệp của Tổng Thư ký Liên Hiệp Quốc Ban Ki Moon nhân Ngày Nước thế giới năm 2015 đã khẳng định:“Nước hết sức quan trọng và cần thiết đối với an ninh lương thực, năng lượng, đồng thời là vai trò trụ cột trong các ngành công nghiệp”. Chính vì vậy, việc đảm bảo an ninh nguồn nước là vấn đề cần quan tâm hàng đầu hiện nay. Tuy nhiên, an ninh nguồn nước hiện đang gặp những thách thức lớn, chủ yếu là: sự gia tăng dân số thế giới, quá trình phát triển mạnh mẽ của đô thị hóa, hiện đại hóa và việc khai thác nước ngày càng tăng đột biến.
Theo Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO), trong tổng lượng 1,386 triệu km3 nước trên trái đất, có 97,5% là nước mặn đại dương. Điều này có nghĩa rằng chỉ có 2,5% lượng nước trên trái đất là nước ngọt. Tuy nhiên, không phải tất cả lượng nước ngọt này là sẵn có cho việc sử dụng của con người. Khoảng 75% lượng nước ngọt tồn tại ở các dạng băng vĩnh cửu, khoảng hơn 24% tồn tại ở dạng nước dưới đất, và ít hơn 1% tổng lượng nước ngọt được tìm thấy trong các sông ngòi, hồ và đầm lầy. Trong khi đó, thế kỷ 20, dân số thế giới tăng khoảng 3 lần và đến nay đạt khoảng 7 tỷ người. Nhu cầu lương thực, năng lượng và nâng cao chất lượng cuộc sống kéo theo lượng nước sử dụng tăng khoảng 7 lần. Với mức độ gia tăng như vậy thì nguồn tài nguyên nước ngọt đang ngày càng cạn kiệt. Theo dự đoán đến năm 2025, có khoảng 2/3 dân số toàn cầu sống ở các khu vực có điều kiện khó khăn về nguồn cung cấp nước.
Trong khi đó, dân số của Việt Nam đang đứng thứ 3 Đông Nam Á và thứ 13 trên thế giới, cùng với tốc độ tăng trưởng kinh tế, đô thị hóa ngày càng mạnh mẽ, Việt Nam đã phải đứng trước nhiều thách thức liên quan đến nước. Những thách thức đó sẽ ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn khi Việt Nam được dự báo là một trong 05 quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất do biến đổi khí hậu và nước biển dâng.
Xác định “Nước là tài nguyên đặc biệt quan trọng, là thành phần thiết yếu của sự sống và môi trường, quyết định sự tồn tại, phát triển bền vững của đất nước”, Chính phủ Việt Nam đã luôn nỗ lực kiện toàn thể chế và chính sách trong lĩnh vực tài nguyên nước, đẩy mạnh hợp tác với các quốc gia có chung nguồn nước với Việt Nam cũng như hợp tác và tranh thủ sự hỗ trợ của các tổ chức quốc tế, các quốc gia trên thế giới và khu vực để quản lý, bảo vệ hiệu quả tài nguyên nước.
Theo đúng tinh thần trong thông điệp của Tổng Thư ký Liên Hiệp Quốc Ban Ki Moon nhân Ngày Nước thế giới năm 2015 đã nói “Để giải quyết nhiều thách thức liên quan đến nước, chúng ta phải làm việc trên một tinh thần hợp tác khẩn trương, mở ngỏ đón nhận mọi ý tưởng và sáng kiến mới, đồng thời sẵn sàng chia sẻ các giải pháp mà tất cả chúng ta đang cần vì một tương lại bền vững”, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường hy vọng rằng, thông qua Hội thảo và Triển lãm quốc tế lần thứ IV – VACI 2015, chúng ta sẽ có thêm các thông tin, bài học kinh nghiệm và công nghệ liên quan đến việc đảm bảo an ninh nguồn nước trong bối cảnh biến đổi khí hậu tại các quốc gia khác nhau, từ đó có chiến lược bảo vệ, khai thác hiệu quả và phát triển bền vững tài nguyên nước quốc gia nhằm đáp ứng nhu cầu nước cho dân sinh và phát triển kinh tế xã hội.
Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị, Phó Thủ tướng Chính phủ Hoàng Trung Hải cho biết, thế giới hiện nay đang bước vào một kỷ nguyên mới, kỷ nguyên của sự biến động về mô hình phát triển kinh tế, về nguồn nước trong bối cảnh biến đổi khí hậu, gia tăng các mâu thuẫn trong khai thác, sử dụng nguồn nước, đặc biệt là nguồn nước xuyên quốc gia do nhu cầu sử dụng nước của mỗi quốc gia ngày càng tăng (theo dự báo của Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế, nhu cầu về nước vào năm 2050 sẽ tăng lên 55%). Sự biến động này đang nảy sinh những thách thức to lớn cho sản xuất, đời sống và an ninh toàn cầu. Năm 2015 này, Liên Hợp Quốc đưa ra mục tiêu nước toàn cầu là “Đảm bảo an ninh nguồn nước cho phát triển bền vững”. Đây cũng là năm mà vấn đề an ninh nguồn nước được đề cập tại nhiều diễn đàn, hội thảo khoa học trên thế giới.
Đồng thời, Phó Thủ tướng Chính phủ khẳng định, nước là một trong những yếu tố quan trọng nhất quyết định tồn tại sự sống trên trái đất. Do vậy, nước cần được nhìn nhận không chỉ ở khía cạnh là một nguồn tài nguyên quý giá, mà còn là chìa khóa để bảo đảm phát triển kinh tế, xã hội và bảo vệ môi trường. An ninh nguồn nước không chỉ là vấn đề thời sự cấp bách mà còn là vấn đề thường xuyên, lâu dài, liên quan đến toàn nhân loại và từng quốc gia, ảnh hưởng đến cuộc sống mỗi cá nhân.
Tại diễn đàn Nước Thế giới lần thứ 7 năm nay, chủ đề “Nước tương lai của chúng ta” là sự kiện toàn cầu lớn nhất nhằm tìm ra giải pháp cho những thách thức đối với tài nguyên nước. Đây chính là thời điểm thích hợp để nhìn lại các chính sách công, khung đầu tư, cấu trúc quản lý và các thể chế. Chúng ta đang tiến đến kỷ nguyên phát triển hậu 2015 và cần phải đánh dấu bằng những cam kết mạnh mẽ. Thách thức liên quan đến nguồn nước đã tồn tại xuyên suốt lịch sử phát triển của nhân loại. Nhưng ngày nay các vấn đề đó đang ngày càng trở nên cấp bách, gay gắt, mang tính chiến lược và mang tầm toàn cầu hơn bao giờ hết.
Việc đảm bảo an ninh nguồn nước đã trở thành một trong những ưu tiên hàng đầu của mỗi quốc gia. Nhiều phương pháp và cách tiếp cận quản lý mới đã được nghiên cứu và ứng dụng như phương pháp quản lý tổng hợp tài nguyên nước, phương pháp quản lý nước theo lưu vực sông, cách tiếp cận theo hệ thống: nước – năng lượng – lương thực, tiếp cận tăng trưởng xanh…
An ninh nguồn nước cũng là chủ đề hợp tác ưu tiên của các tổ chức, diễn đàn khu vực và quốc tế. Nổi bật là các nỗ lực mang tầm toàn cầu, như các sáng kiến của Liên hợp quốc về “Ngày nước thế giới”, “Thập kỷ quốc tế về nước sạch và vệ sinh nước”, “Thập kỷ quốc tế hành động bảo vệ nước vì cuộc sống”, đề xuất của Hội đồng nước thế giới về “Tăng trưởng xanh và nước”, Diễn đàn nước thế giới, Diễn đàn nước Châu Á – Thái Bình Dương….
Qua sự kiện ngày hôm nay, Phó Thủ tướng Chính phủ muốn nhấn mạnh rằng: Sáng kiến hợp tác về nước tổ chức năm nay với chủ đề “An ninh nguồn nước trong kỷ nguyên biến động”, nhằm nhìn nhận những thách thức mà chúng ta đang phải đối mặt, từ đó đưa ra các sáng kiến hợp tác, thúc đẩy việc phát triển bền vững nguồn nước. Tại Việt Nam, trong quá trình phát triển kinh tế – xã hội, đã và đang phải đối mặt với những thách thức nghiêm trọng về an ninh nguồn nước. An ninh nguồn nước đang trở thành một trong những thách thức lớn cho tương lai của Việt Nam. Bên cạnh những yếu tố khách quan như biến đổi khí hậu và suy thoái môi trường, tác động tiêu cực của các chính sách phát triển thiếu bền vững, quy hoạch thiếu tầm nhìn trong những thập kỷ qua là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến thách thức này.
Để đạt được mục tiêu bảo đảm an ninh nguồn nước trong kỷ nguyên biến động, Chính phủ Việt Nam đang nỗ lực tập trung vào các nhiệm vụ: hoàn thiện chính sách, pháp luật, chiến lược về tài nguyên nước nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý, bảo vệ, khai thác, sử dụng nước hợp lý, tiết kiệm tài nguyên nước và phòng chống có hiệu quả các tác hại do nước gây ra; tăng cường hợp tác quốc tế, nhất là hợp tác với các quốc gia ở thượng nguồn để cùng bảo vệ, chia sẻ, khai thác công bằng, hiệu quả nguồn tài nguyên nước; tăng cường các biện pháp chủ động thích nghi, ứng phó với những diễn biến của biến đổi khí hậu, nước biển dâng và việc sử dụng nước ở thượng nguồn các lưu vực sông liên quốc gia; đẩy mạnh quy hoạch, điều tra cơ bản, quan trắc, giám sát tài nguyên nước, đặc biệt là các nguồn nước liên quốc gia; tăng cường vai trò của khoa học – công nghệ và hợp tác tác quốc tế trong việc bảo đảm an ninh nguồn nước, hiệu quả quản lý, sử dụng tổng hợp tài nguyên nước; đẩy mạnh công tác truyền thông, giáo dục nâng cao nhận thức của xã hội về an ninh nguồn nước, trách nhiệm bảo vệ và sử dụng nguồn nước tiết kiệm, hiệu quả.
Thông qua sự kiện quan trọng Hội thảo và Triển lãm quốc tế VACI 2015, Phó Thủ tướng Chính phủ Hoàng Trung Hải đã ghi nhận và đánh giá cao những nỗ lực trong việc thúc đẩy hợp tác giữa Việt Nam và bạn bè quốc tế, giữa các cơ quan ở Trung ương và địa phương, giữa các ngành sử dụng nước. Đồng thời, Phó Thủ tướng Chính phủ biểu dương Bộ Tài nguyên và Môi trường, Trung tâm Quy hoạch và Điều tra tài nguyên nước quốc gia đã tổ chức Hội thảo quốc tế Sáng kiến hợp tác về nước 2015, thu hút được sự quan tâm và tham gia tích cực của các tổ chức trong nước và quốc tế. Đây là sự kiện có ý nghĩa lớn, góp phần làm thay đổi nhận thức về đảm bảo an ninh nguồn nước.
Thay mặt Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng Chính phủ gửi lời cảm ơn tới các tổ chức quốc tế đã tích cực hỗ trợ Việt Nam trong các hoạt động quản lý, khai thác, sử dụng và bảo vệ tài nguyên nước, ứng phó với biến đổi khí hậu hướng tới sự phát triển bền vững trong thời gian qua và mong muốn sự hợp tác hiệu quả trong thời gian tới.
Phó Thủ tướng Chính phủ Hoàng Trung Hải mong rằng mỗi địa phương, mỗi ngành, đoàn thể, cá nhân hãy tiếp tục phát huy các sáng kiến nhằm đảm bảo an ninh nguồn nước, góp phần vào công cuộc xóa đói, giảm nghèo, mang lại công bằng xã hội, thúc đẩy phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường và bảo vệ nguồn nước, góp phần đạt được mục tiêu nước toàn cầu “đảm bảo an ninh nguồn nước cho phát triển bền vững”.
Tại Hội thảo, các nhà khoa học trong nước và quốc tế đã tập trung thảo luận, trao đổi và chia sẻ công nghệ liên quan đến các chủ đề: An ninh Nguồn nước với Biến đổi Khí hậu; Điều tra, Quan trắc và Quy hoạch tài nguyên nước; Phát triển và bảo vệ nguồn nước ngầm; Quản lý, Chính sách và Quản trị Nước; Quan hệ giữa Nước, Y tế Môi trường và Năng lượng; Giảm thiểu những rủi ro liên quan tới nước; Cung cấp và xử lý nước; Các giá trị truyền thống và giá trị xã hội của nước.
Thông qua những đóng góp, chia sẻ tại Hội thảo và Triển lãm quốc tế lần IV – VACI 2015, mỗi quốc gia sẽ có cái nhìn toàn diện hơn trong vấn đề đảm bảo an ninh nguồn nước và sự phát triển tài nguyên nước quốc gia.
Cuối Hội thảo, TS. Tống Ngọc Thanh, Tổng Giám đốc Trung tâm Quy hoạch và Điều tra tài nguyên nước quốc gia, Bộ Tài nguyên và Môi trường, đại diện Ban Tổ chức đã trao quà lưu niệm cho các đối tác và nhà tài trợ VACI 2015.
(Hồng Nhung – NAWAPI)
