Phú Yên là một tỉnh có vị thế quan trọng của vùng duyên hải miền Trung cũng như cả nước về các mặt kinh tế, xã hội và an ninh quốc phòng. Thành phố Tuy Hòa là trung tâm kinh tế, chính trị – xã hội của tỉnh Phú Yên, có ảnh hưởng sâu sắc tới sự phát triển chung của khu vực Miền Trung và Tây Nguyên.
Thành phố Tuy Hòa – tỉnh Phú Yên ngày nay.
Theo thống kê sơ bộ, lượng nước khai thác sử dụng cho sinh hoạt ở đô thị Tuy Hòa khoảng 68.900 m3/ngày, chủ yếu được khai thác từ nguồn nước dưới đất bằng các công trình khai thác như giếng đào và giếng khoan. Trong đó, nước dưới đất được khai thác từ nhà máy nước Tuy Hòa với lưu lượng khai thác 28.000 m3/ng. Như vậy, mỗi năm đô thị Tuy Hòa khai thác khoảng 25.148.500 m3 nước để phục vụ cho sinh hoạt, sản xuất. Ngoài ra, chưa tính đến số lượng lớn các công trình khai thác đơn lẻ nằm rải rác trong đô thị mà chưa được thống kê.
Chất lượng nước ngầm ngày càng suy giảm
Sự khai thác nước ngầm gia tăng đang dẫn đến sự hạ thấp mực nước ở một số nơi, điển hình là khu vực trung tâm và phần phía Đông của thành phố, nơi tập trung các giếng khai thác lớn thuộc nhà máy nước và các khu – cụm công nghiệp. Theo số liệu tại các công trình quan trắc động thái nước dưới đất khu vực thành phố Tuy Hòa cho thấy:
+ Tầng chứa nước qh: mực nước tại công trình quan trắc tại khu vực xã Bình Kiến, Tp. Tuy Hòa bắt đầu quan trắc từ năm 2013 đến nay tốc độ hạ thấp 0,18m/năm.
+ Tầng chứa nước qp: mực nước tại công trình quan trắc tại khu vực xã Hòa An huyện Phú Hòa bắt đầu quan trắc từ năm 2013 đến nay tốc độ hạ thâp 0,30m/năm.
Kết quả phân tích thành phần hóa học nước dưới đất ở khu vực đô thị Tuy Hòa cũng cho thấy, nước dưới đất bị ô nhiễm hợp chất Nitơ (NO2–, NO3–, NH4+). Ô nhiễm vi sinh xảy ra khá phổ biến ở các công trình khai thác nước nhỏ, lẻ trong vùng nghiên cứu, với mức độ vượt quá tiêu chuẩn cho phép từ vài chục lần đến hàng nghìn lần trong một giếng ở khu vực thành phố Tuy Hòa.
Nhiễm mặn nước dưới đất tại đô thị Tuy Hòa diễn ra rất phức tạp, các tầng chứa nước qh, qp, n có ranh mặn kéo dài dọc theo bờ biển từ khu vực thành phố Tuy Hòa cho tới huyện Đông Hòa. Dưới tác động của việc khai thác nước dưới đất ngày càng gia tăng đã làm cho biên mặn ở khu vực ven biển, cửa các con sông lớn ngày càng có xu hướng xâm nhập vào sâu đất liền gây suy thoái nguồn nước. Thực tế hiện nay đã có một số công trình khai thác nước dưới đất phải dừng hoạt động do bị nhiễm mặn như tại khu vực huyện Đông Hòa, thành phố Tuy Hòa. Nhiễm mặn nước dưới đất đang là vấn đề ưu tiên hàng đầu cho việc bảo vệ nước dưới đất ở đô thị Tuy Hòa.
Ngoài các yếu tố đáng lo ngại trên đang có xu thế tăng theo thời gian cả về hàm lượng và diện tích phân bố, còn có các nguồn gây ảnh hưởng xấu đến chất lượng nước dưới đất, tập trung chủ yếu tại những khu vực có các nguồn có khả năng gây ô nhiễm cao. Đó là các bãi rác thải, khu công nghiệp như khu công nghiệp An Phú, Hòa Hiệp 1, Khu Hòa Hiệp 2, Hòa Hiệp 3, cụm công nghiệp Phú Lâm, cụm công nghiệp Hòa An hay nơi tập trung chứa lượng nước thải lớn xã Hòa Kiến, thành phố Tuy Hòa…
Sớm vào cuộc bảo vệ nguồn tài nguyên nước ngầm quý giá
Việc khai thác nước dưới đất cung cấp cho thành phố đã góp phần quan trọng cho sự nghiệp phát triển kinh tế – xã hội, nâng cao chất lượng đời sống của người dân của thành phố Tuy Hòa và vùng phụ cận. Tuy nhiên, trong quá trình khai thác nước dưới đất, đô thị hóa, phát triển kinh tế đã nảy sinh và tiềm ẩn nhiều nguy cơ tác động xấu đến tài nguyên nước dưới đất. Một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng ô nhiễm nước, giảm mực nước, gia tăng xâm nhập mặn ở thành phố Tuy Hòa là do vấn đề bảo vệ nước dưới đất khi xây dựng quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch phát triển các khu công nghiệp, các đô thị chưa được xem xét đầy đủ, khai thác vượt quá trữ lượng, khai thác thiếu quy hoạch…
Để bảo vệ nguồn nước ngầm, Trung tâm Quy hoạch và Điều tra tài nguyên nước Quốc gia – Bộ Tài nguyên và Môi trường hiện đang triển khai thực hiện Đề án bảo vệ nước dưới đất ở các đô thị lớn – Giai đoạn II trong đó có thành phố Tuy Hòa là một trong những đô thị được bảo vệ nguồn nước dưới đất. Đề án này được kỳ vọng sẽ phòng ngừa, hạn chế và giảm thiểu tình trạng cạn kiệt, ô nhiễm và nhiễm mặn nước dưới đất tại các đô thị. Nội dung thực hiện của đề án là điều tra, đánh giá và xác định điều kiện tồn tại, phân bố, số lượng, chất lượng các tầng chứa nước dưới đất; điều tra đánh giá xác định khả năng tự bảo vệ, các tác động, các nguyên nhân, con đường gây cạn kiệt, ô nhiễm nước dưới đất; thực hiện các giải pháp bảo vệ nước dưới đất và xây dựng hệ thống thông tin dữ liệu để phục vụ công tác bảo vệ nước dưới đất cho đô thị Tuy Hòa.
