Ngày 4/4, Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN lần thứ 20 đã bế mạc sau hai ngày làm việc. Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 20 đã đạt được các kết quả quan trọng, khẳng định quyết tâm mạnh mẽ của các nước ASEAN trong xây dựng Cộng đồng, liên kết và kết nối khu vực, thúc đẩy phát triển bền vững và đồng đều, tăng cường quan hệ đối ngoại cũng như duy trì vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực đang định hình, tăng cường đóng góp của ASEAN vào các mục tiêu vì hòa bình, ổn định, an ninh, hợp tác phát triển ở khu vực.
Phát biểu tại phiên họp hẹp bế mạc hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đề xuất các nước ASEAN cần phải có Tuyên bố về an ninh nguồn nước Mekong và đảm bảo an ninh hàng hải ở biển Đông. Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đề nghị việc khai thác, sử dụng nguồn nước Mekong cần phải bảo đảm hợp lý, bền vững, vì lợi ích của dân cư và sự phát triển bền vững của các nước ven sông, nhất là các nước hạ nguồn. Để đáp ứng yêu cầu này, Thủ tướng đề xuất cần phải có sự hợp tác chặt chẽ của các nước thuộc lưu vực sông Mekong, trong đó có việc phối hợp nghiên cứu đánh giá một cách tổng thể, khoa học các tác động đến nguồn nước, môi trường sống của việc khai thác, sử dụng nguồn nước Mekong.
Về biển Đông, theo Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, ASEAN đã nhất trí rằng hòa bình, ổn định ở biển Đông, trong đó có vấn đề an ninh, an toàn hàng hải là lợi ích và quan tâm chung của khu vực và tất cả các nước; các bên liên quan cần giải quyết tranh chấp trên biển Đông bằng biện pháp hòa bình, tuân thủ luật pháp quốc tế, đặc biệt là Công ước LHQ về Luật Biển năm 1982; bảo đảm tôn trọng và thực hiện nghiêm túc, đầy đủ DOC và thúc đẩy việc sớm xây dựng Bộ quy tắc ứng xử ở biển Đông (COC). ASEAN cần tiếp tục duy trì tiếng nói chung này, nhất quán, thể hiện vai trò xây dựng và chủ đạo của mình vì mục tiêu hòa bình, an ninh, ổn định và hợp tác ở khu vực. Hoan nghênh những tiến triển mới đây, trong đó có việc thông qua bản Quy tắc Hướng dẫn thực hiện Tuyên bố về ứng xử của các bên ở biển Đông; đề nghị ASEAN sớm thống nhất về các thành tố cơ bản của COC để làm cơ sở đối thoại với Trung Quốc.
Về vấn đề Myanmar, một trong những vấn đề nóng tại hội nghị, Thủ tướng hoan nghênh kết quả của cuộc bầu cử bổ sung vừa qua và yêu cầu các nước ASEAN tích cực phối hợp, hỗ trợ Myanmar hoàn thành tốt trọng trách Chủ tịch ASEAN 2014 và bày tỏ sự nhất trí cao việc ASEAN có tuyên bố yêu cầu các đối tác liên quan xóa bỏ hoàn toàn cấm vận Myanmar, hỗ trợ Myanmar mở rộng hợp tác với cộng đồng quốc tế. Ngoài ra Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cũng đề xuất ASEAN tăng cường hợp tác trên nhiều lĩnh vực để hướng tới xây dựng Cộng đồng ASEAN năm 2015.
Dịp này, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh đã trả lời phóng viên đi theo đoàn. Về kết quả của Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN lần thứ 20, Bộ trưởng Phạm Bình Minh nêu rõ: Sau hai ngày làm việc tích cực, hội nghị đã đạt được những kết quả quan trọng sau:
Thứ nhất, lãnh đạo các nước ASEAN đạt nhất trí cao về việc tăng cường đoàn kết và quyết tâm đẩy mạnh việc hiện thực hóa Lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN trên cả ba trụ cột là: chính trị-an ninh, kinh tế và văn hóa-xã hội, song song với tăng cường kết nối và thu hẹp khoảng cách phát triển nhằm xây dựng một Cộng đồng ASEAN gắn kết, vững mạnh, liên kết chặt chẽ và phát triển bền vững vào năm 2015.
Thứ hai, hội nghị tiếp tục đề cao vai trò trung tâm và những đóng góp quan trọng của ASEAN trong việc tăng cường hợp tác và định hướng cấu trúc khu vực.
Trả lời báo chí sau khi kết thúc Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN lần thứ 20, Thủ tướng Campuchia Hun Sen khẳng định Campuchia không hề bị sức ép từ phía Trung Quốc trong vấn đề biển Đông; vấn đề biển Đông là vấn đề chung của ASEAN và Campuchia là nước Chủ tịch ASEAN năm nay vì vậy Campuchia có trách nhiệm thúc đẩy việc thực hiện Tuyên bố về ứng xử của các bên ở biển Đông cũng như soạn thảo “Bộ quy tắc ứng xử của các bên ở biển Đông”. Ông cũng bác bỏ dự báo của dư luận rằng Campuchia sẽ không đưa vấn đề biển Đông ra thảo luận tại hội nghị và cho rằng trên thực tế các nhà lãnh đạo ASEAN đã đề cập đến vấn đề này.
Thứ ba, hội nghị đánh giá cao những nỗ lực và đóng góp của ASEAN trong việc thúc đẩy hòa bình, ổn định và an ninh ở khu vực, trong đó có việc xây dựng các chuẩn mực ứng xử và triển khai thực hiện các cam kết đã được quy định trong các văn kiện như Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ở ĐNA (TAC), Hiệp ước khu vực ĐNA không có vũ khí hạt nhân (SEANWFZ), Tuyên bố về ứng xử của các bên ở biển Đông (DOC). Các nhà lãnh đạo ASEAN cũng nhất trí cần tăng cường hợp tác trong ASEAN cũng như giữa ASEAN với các đối tác nhằm ứng phó hiệu quả với các thách thức an ninh phi truyền thống như biến đổi khí hậu, thiên tai, an ninh năng lượng, lương thực, an ninh hàng hải, tội phạm xuyên quốc gia…, vì hòa bình, an ninh, ổn định và phát triển ở khu vực.
Hội nghị bày tỏ ủng hộ những tiến triển gần đây ở Myanmar, hoan nghênh kết quả bầu cử bổ sung ngày 1-4-2012; yêu cầu sớm dỡ bỏ cấm vận đối với Myanmar…
Về tình hình bán đảo Triều tiên, hội nghị khẳng định lại lập trường của ASEAN ủng hộ bán đảo Triều Tiên hòa bình, ổn định và không có vũ khí hạt nhân, kêu gọi các bên liên quan kiềm chế và sớm nối lại đàm phán 6 bên.
Về biển Đông, hội nghị nhấn mạnh việc bảo đảm hòa bình, ổn định và an ninh ở biển Đông, trong đó có an ninh và an toàn hàng hải; các bên liên quan cần giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, tuân thủ luật pháp quốc tế, đặc biệt Công ước LHQ về Luật Biển 1982 (UNCLOS); bảo đảm tôn trọng và thực hiện đầy đủ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở biển Đông (DOC), sớm xây dựng một bộ Quy tắc ứng xử ở biển Đông (COC).
Kết thúc hội nghị, lãnh đạo các nước ASEAN đã thông qua các Tuyên bố chung gồm: Tuyên bố Phnom Penh “ASEAN: Một cộng đồng, một vận mệnh”, Nghị sự Phnom Penh về xây dựng Cộng đồng ASEAN, Tuyên bố ASEAN không ma túy vào năm 2015. Chủ tịch Hội nghị cũng đã ra Tuyên bố Chủ tịch về các kết quả quan trọng của cấp cao lần này.
SGGP
