Tại sao cần nghiên cứu ảnh hưởng của xây dựng hồ, đập và tưới tiêu nông nghiệp đến tài nguyên nước trên địa bàn 2 tỉnh Gia Lai và Kon Tum?

Trong những năm gần đây, cùng với sự phát triển kinh tế – xã hội, hàng trăm hồ, đập khác nhau đã được xây dựng trên địa bàn 2 tỉnh Gia Lai và Kon Tum phục vụ cho các mục đích khác nhau như: phát triển thủy điện, thủy lợi, tưới tiêu nông nghiệp,… Cùng với những lợi ích về mặt kinh tế – xã hội mà những hồ đập này mang lại, bên cạnh đó là những tác động đến các nguồn tài nguyên thiên nhiên, trong đó có tài nguyên nước. Một số TCN đã được bổ cập từ nước hồ và nước tưới nông nghiệp.

Một trong những tiêu cực hiện hữu là việc xây dựng thủy điện An Khê – Kannak, một lượng nước lớn chuyển sang lưu vực sông Kôn (Bình Định) làm cho hạ lưu đập bị thiếu nước về mùa khô. Còn về mùa lũ, việc xả lũ đã gây thiệt hại rất lớn đến hạ lưu, thể hiện rõ nhất trong mùa lũ 2013.

Tuy nhiên, sự ảnh hưởng của việc xây dựng hồ, đập và tưới nông nghiệp đến tài nguyên nước trên địa bàn 2 tỉnh Gia Lai và Kon Tum chưa được đề cập nghiên cứu.

Kết quả quan trắc động thái tài nguyên NDĐ ở một số công trình quan trắc trên địa bàn 2 tỉnh Gia Lai và Kon Tum đã chỉ ra một số tác động của việc xây dựng đập, hồ chứa đến tài nguyên nước, như sự dâng cao mực NDĐ ven hồ thủy điện Ialy, sự thay đổi động thái mực nước và thành phần hóa học của NDĐ vùng tưới Ayun Pa – Phú Thiện,…

Với nguồn tài liệu quan trắc động thái tài nguyên NDĐ của Liên đoàn Quy hoạch và Điều tra tài nguyên nước miền Trung từ năm 1993 đến nay, kết hợp với tài liệu quan trắc thủy văn của Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Tây Nguyên) có thể nghiên cứu, tổng hợp, phân tích để đánh giá tác động của hồ chứa, đập dâng và tưới tiêu nông nghiệp đến tài nguyên NDĐ và diễn biến tài nguyên nước mặt tại một số trạm quan trắc thủy văn (trạm An Khê, trạm Kon Tum,…) trên địa bàn 2 tỉnh Gia Lai và Kon Tum.

Hiện nay, một số công trình quan trắc NDĐ do ảnh hưởng bởi các hồ, đập và tưới tiêu nông nghiệp, động thái đã bị thay đổi, dẫn đến việc xử lý, chỉnh biên tài liệu phải được điều chỉnh cho phù hợp với điều kiện thay đổi đó. Mặt khác, cần có sự bổ sung điều chỉnh công trình, tuyến công trình quan trắc quốc gia hiện có để nghiên cứu động thái NDĐ cho phù hợp với sự ảnh hưởng của hồ, đập và tưới tiêu nông nghiệp đến tài nguyên NDĐ.