Triển vọng cấp nước cho các đảo thuộc lãnh thổ Việt Nam

Hiện nay, phần lớn trên các đảo thuộc lãnh thổ đất nước ta đang thiếu hoặc dần cạn kiệt nguồn nước ngọt. Người dân trên đảo phải mua nước ngọt để sinh hoạt với giá cao gấp đôi, gấp ba và thậm chỉ không có nước để mua, cuộc sống vô cùng khó khăn.

Do không có nguồn nước mặt tự nhiên từ sông, suối như ở đất liền nên người dân trên đảo phụ thuộc phần lớn vào nguồn nước ngầm. Thế nhưng, việc khoan, đào giếng của người dân chưa được quản lý chặt chẽ nên đang làm cạn kiệt dần nguồn nước này. Vì vậy, dân trên các đảo đang phải đối diện với nguy cơ thiếu nước nước ngọt trầm trọng.

Việt Nam là nước có bờ biển dài, trong chiến lược phát triển kinh tế của đất nước thì vai trò kinh tế biển đảo có vị trí đặc biệt quan trọng. Theo suốt tiến trình lịch sử phát triển của đất nước, Nhà nước ta luôn quan quan tâm đến phát triển kinh tế biển đảo nói riêng và đất nước nói chung. Đặc biệt hơn là gắn kết mục tiêu phát triển KT-XH vơi mục tiêu bảo đảm an ninh quốc phòng của đất nước.

Các văn kiện điển hình như Nghị quyết số 09-CT/TW của Ban chấp hành Trung ương Đảng (khoá X) ngày 09 tháng 02 năm 2007 về chiến lược biển Việt Nam tới năm 2020; Nghị quyết số 27/2007/NQ-CP của Chính phủ ngày 30 tháng 5 năm 2007 ban hành Chương trình hành động của Chính phủ theo chỉ đạo của Nghị quyết số 09-NQ/TW; Quyết định số 568/QĐ-TTg ngày 28 tháng 4 năm 2010 về việc Phê duyệt Quy hoạch phát triển kinh tế đảo Việt Nam đến năm 2020 đã khẳng định việc phát triển KT-XH Biển đảo có vai trò đặc biệt quan trọng của đất nước. Hơn thế nữa, tại điều 53 chương 3 của Hiến pháp năm 2013 đã khẳng định “Đất đai, tài nguyên nước, tài nguyên khoáng sản, nguồn lợi ở vùng biển, vùng trời, tài nguyên thiên nhiên khác và các tài sản do Nhà nước đầu tư, quản lý là tài sản công thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý”, điều này cho thấy Tài nguyên nước được nêu lên ngay sau tài nguyên đất đai cho thấy vai trò to lớn và đặc biệt quan trọng của tài nguyên nước trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước, bảo đảm an ninh quốc phòng.

Trong định hướng phát triển đến năm 2020 của Chính phủ về biển đảo có nêu “Về cấp, thoát nước: tiếp tục nâng cấp, xây dựng hồ chứa cho các đảo lớn, đông dân hoặc có vị trí quan trọng như Cô Tô, Vĩnh Thực, Vân Đồn, Cái Chiên, Cái Hải, Cát Bà, Bạch Long Vỹ, Hòn Mê, Cồn Cỏ, Cù Lao Chàm, Lý Sơn, Nhơn Châu, Phú Quý, Côn Đảo, Hòn Khoai, Hòn Chuối, Hòn Tre, Phú Quốc…. Đẩy mạnh điều tra trữ lượng nước dưới đất của một số đảo lớn để có kế hoạch khai thác, đồng thời nghiên cứu các biện pháp trữ nước mưa kết hợp khai thác nước dưới đất ở các đảo, nhất là tại các đảo nhỏ”.

Theo xu hướng toàn cầu thì thế kỷ 21 là “Thế kỷ của đại dương”, các quốc gia trên thế giới tập trung nguồn lực để phát triển kinh tế biển đảo. Trong xu thế chung đó, là nước có tiềm năng lớn để phát triển kinh tế Biển đảo, Việt Nam đang hướng đầu tư phát triển kinh tế biển. Để h trợ cho phát triển kinh tế thì các đầu tư tìm kiếm, xử lý bảo đảm nguồn nước ngọt cho các đảo cũng là một trong những ưu tiên hàng đầu được đặt ra. Theo kết quả điều tra, thống kê cho thấy hầu hết các đảo đều thiếu nước ngọt. Công tác điều tra tài nguyên nước trên đảo hiện còn nhiều hạn chế, mới có hơn 20 đảo và quần đảo được điều tra sơ bộ TNN, có số ít được điều tra chi tiết TNN dưới đất.

Trong bối cảnh nguồn nước mặt ở Việt Nam đang ngày càng khan hiếm, nhất là tại các vùng hải đảo, thì việc đầu tư khai thác nguồn nước ngầm dưới đất được coi là giải pháp thiết thực và hiệu quả nhất hiện nay, bởi trữ lượng và chất lượng nguồn nước ổn định và có thể khai thác lâu dài. Tuy nhiên, nhằm tránh lãng phí trong quá trình triển khai, trước hết chúng ta cần phải đổi mới tư duy, với phương châm triển khai từng bước. Một nguồn nước muốn phát triển bền vững, phải đạt ba yếu tố là: Nguồn nước phải được điều tra, đánh giá kỹ lưỡng, cơ chế quản lý vận hành nguồn nước sau đầu tư, giá thành ở mức người dân chấp nhận được.

Bổ sung vào Đề án tổng thể về điều tra cơ bản và quản lý tài nguyên – môi trường biển”của Chính phủ, Trung tâm Quy hoạch và Điều tra tài nguyên nước đã thực hiện dự án “Điều tra, đánh giá chi tiết tài nguyên nước phục vụ xây dựng công trình cấp nước cho các Đảo thuộc lãnh thổ Việt Nam” thực hiện điều tra đánh giá để tìm nguồn nước và có phương án cấp nước cho các đảo và cụm đảo phân bố từ vùng biển Phía Bắc đến phía Nam Việt Nam. Những công trình cấp nước ở đây không chỉ phải bảo đảm cấp nước sinh hoạt bền vững cho người dân hải đảo vào mùa khô, mà còn góp phần xóa đói, giảm nghèo, nâng cao đời sống của người dân nơi xa xôi và khó khăn này.