Trong điều kiện tài nguyên nước có hạn và phải đối mặt với nhiều nguy cơ suy giảm nguồn nước (cả về chất và lượng) đặt ra yêu cầu cần phải có những chính sách phân bổ tài nguyên nước hợp lý vừa đảm bảo mục tiêu phát triển kinh tế xã hội vừa đảm bảo sự bền vững về mặt môi trường. Khi đó, tính toán giá trị nguồn nước cho các mục đích sử dụng làm cơ sở luận chứng lựa chọn cơ chế, chính sách, nguyên tắc và phương án phân bổ tài nguồn nước trên lưu vực là hết sức cần thiết.
Tính toán giá trị của tài nguyên nước là một nhiệm vụ hết sức phức tạp, vì bản chất tính tất định và tính ngẫu nhiên của tài nguyên nước, vận động, thay đổi không ngừng theo không gian và thời gian (nguồn cung), thêm nữa, bên cầu là các hộ ngành khai thác sử dụng nước trên lưu vực bao gồm các ngành sử dụng nước có tiêu hao như: công nghiệp, nông nghiệp, thủy sản, sinh hoạt… và các ngành sử dụng nước không tiêu hao như: thủy điện, giao thông thủy, du lịch, giải trí…. để xác định giá trị kinh tế sử dụng nước của các ngành này đòi hỏi tính sẵn có và khả năng đáp ứng yêu cầu thông tin số liệu nguồn nước, đặc biệt là số liệu về kinh tế ngành bao gồm cả việc xác định các loại hình chi phí để làm ra và đưa đến các hộ sử dụng nước theo đơn vị 1 m3 nước là rất phức tạp. Do vậy, giai đoạn bước đầu này mới chỉ xem xét nghiên cứu phương pháp ước tính giá trị kinh tế sử dụng nước . Mặt khác, việc ước tính giá trị kinh tế sử dụng nước sẽ nhằm phục vụ trong các bài toán quy hoạch tài nguyên nước, cụ thể là phục vụ bài toán quy hoạch phân bổ tài nguyên nước trong việc luận chứng lựa chọn phương án phân bổ, nói cách khác là luận chứng lựa chọn phương án phân bổ dựa trên góc độ kinh tế sử dụng nước. Tuy nhiên, thực tế là hiện tại chưa có quy định về phương pháp và tỷ lệ phân bổ nguồn nước giữa các hộ ngành sử dụng nước cạnh tranh, trong nhiều tình huống, sử dụng nước cho sinh hoạt thường được xem là có mức ưu tiên bảo đảm cao nhất vì ý nghĩa dân sinh, với các ngành còn lại như công nghiệp, nông nghiệp, thủy sản … sẽ được xem xét, cân nhắc tìm kiếm và lựa chọn phương án tỷ lệ phân bổ một cách hài hòa hợp lý, khi đó mục tiêu và yêu cầu phân bổ một cách hài hòa hợp lý có còn được bảo đảm và liệu có được các hộ ngành thừa nhận nếu thiếu công cụ kinh tế hỗ trợ. Vì vậy, đề tài sẽ tập trung nghiên cứu phương pháp ước tính giá trị kinh tế sử dụng nước cho các ngành gồm công nghiệp, nông nghiệp và thủy sản trên lưu vực, sử dụng nước cho sinh hoạt vẫn được nghiên cứu xem xét trong bài toán quy hoạch phân bổ (nhu cầu sử dụng và phương trình cân bằng nước) và trong quy trình xác định giá trị giá trị kinh tế sử dụng nước hoàn chỉnh, giá trị kinh tế sử dụng nước cho sinh hoạt sẽ được lấy theo giá nước thị trường cung cấp nước sinh hoạt.
Sông Vệ là một trong hai con sông lớn nhất của tỉnh Quảng Ngãi (sau sông Trà Khúc). Lưu vực sông Vệ nằm trọn vẹn trong địa giới hành chính của tỉnh Quảng Ngãi bao gồm phần lớn diện tích của các huyện Ba Tơ, Minh Long, Mộ Đức, Nghĩa Hành và một phần diện tích của huyện Tư Nghĩa. Về tài nguyên nước mặt trên lưu vực, tính đến trạm An Chỉ tổng lượng dòng chảy năm trung bình nhiều năm là 2,05 tỷ m3 nước. Tài nguyên nước dưới đất đặc trưng bởi lưu lượng nước trong các tầng chứa nước có thể khai thác là gần 35 nghìn m3/ngày. Hiện tại, khai thác sử dụng nước cho các ngành kinh tế trên lưu vực chủ yếu từ nguồn nước mặt. Trong khi đó, nguồn nước dưới đất chủ yếu phục vụ mục đích ăn uống và tập trung ở khu vực miền núi. Các vấn đề liên quan đến khai thác sử dụng, bảo vệ và phát triển nguồn nước, phòng chống khắc phục tác hại do nước gây ra trên toàn lưu vực chưa thực sự nóng bỏng nếu so sánh với các lưu vực khác. Tuy nhiên ở khu vực hạ du, nơi tập trung đông dân cư và tốc độ phát triển công nghiệp nhanh đã kéo theo các vấn đề cạnh tranh, mâu thuẫn liên quan đến nguồn nước đang phải đối mặt như: khả năng đáp ứng nguồn nước, mục đích và mục tiêu sử dụng nước, chất lượng nước …
Để đánh giá hiệu quả sử dụng tài nguyên nước của các bộ ngành; để giải quyết các vấn đề làm tăng giá trị nguồn nước hay phân tích hiệu quả trong việc chuyển nước trên lưu vực… thông qua việc tính toán giá trị kinh tế của nguồn nước có ý nghĩa quan trọng đối với việc lựa chọn phương án phát triển nguồn nước cũng như xây dựng chính sách đầu tư phát triển nguồn nước. Đề tài:”Nghiên cứu phương pháp ước tính giá trị kinh tế sử dụng nước trong quy hoạch tài nguyên nước, áp dụng thử nghiệm cho lưu vực sông Vệ” được thực hiện nhằm giải quyết các vấn đề nếu trên.
