Chiều ngày 22/03/2022 tại Trụ sở Trung tâm Quy hoạch và Điều tra tài nguyên nước quốc gia đã diễn ra cuộc họp triển khai xây dựng phương án điều hòa, phân bổ phục vụ việc ra quyết định điều tiết nguồn nước trên các lưu vực sông. Chủ trì cuộc họp là Tổng giám đốc Trung tâm Quy hoạch và Điều tra tài nguyên nước quốc gia Tống Ngọc Thanh, cùng tham dự có Phó tổng giám đốc Nguyễn Ngọc Hà, đại diện lãnh đạo Ban Quy hoạch tài nguyên nước, Ban Quan trắc giám sát tài nguyên nước, Trung tâm Cảnh báo và Dự báo tài nguyên nước.
Tài nguyên nước là thành phần môi trường gắn liền với sự tồn tại, phát triển mọi sự sống trên địa cầu. Nước có vai trò to lớn đối với đời sống con người. Trong cuộc sống hằng ngày, con người khai thác, sử dụng, tác động tới nước. Tuy nhiên, hiện trạng tài nguyên nước đang ngày một xấu đi, trước tình hình đó đặt ra yêu cầu phải bảo vệ tài nguyên nước.
Những năm gần đây, tình trạng hạn hán, thiếu hụt nguồn nước ở nước ta xảy ra ngày càng nhiều. Cạnh tranh giữa sử dụng nguồn nước cho phát điện và các nhu cầu tiêu thụ nước khác, nhất là cho sản xuất nông nghiệp ở hạ du một số lưu vực sông lớn như sông Hồng, sông Vu Gia – Thu Bồn,… Tình trạng thiếu nước không chỉ xảy ra với sản xuất nông nghiệp, mà còn cho nhiều nhu cầu khác như cấp nước sinh hoạt, bảo đảm lượng dòng chảy cần thiết để bảo vệ lòng sông, giao thông đường thủy, nuôi trồng thủy sản và đẩy mặn,… Ở những vùng, những lưu vực sông đang xảy ra hoặc có nguy cơ xảy ra cạnh tranh giữa các ngành, các địa phương dùng nước thì việc phân bổ, chia sẻ sao cho bảo đảm nguyên tắc công bằng và sử dụng nguồn nước hiệu quả là yêu cầu quan trọng để giải quyết mâu thuẫn. Do đó, ở những vùng này cần được quan tâm, làm sớm công tác quy hoạch, phân bổ tài nguyên nước.
Trong thời gian qua, với sự phát triển mạnh mẽ của kinh tế – xã hội, sự gia tăng ngày càng lớn của các hoạt động sử dụng nước cộng với tác động nặng nề của biến đổi khí hậu,… đã và đang đặt ra nhiều thách thức trong việc quản lý, bảo vệ nguồn nước, trong đó có thể kể đến thách thức về khai thác, sử dụng nguồn nước chưa hợp lý, lãng phí. Nhu cầu sử dụng nước gia tăng trong khi tình trạng sử dụng nước lãng phí, kém hiệu quả còn khá phổ biến; chưa bảo đảm việc sử dụng tổng hợp, đa mục tiêu, hiệu quả tài nguyên nước, nhất là huy động nguồn nước của hệ thống các hồ chứa tham gia điều tiết dòng chảy cho hạ du,…
Kế hoạch điều hòa, phân bổ tài nguyên nước” là nội dung bao gồm các biện pháp quản lý, phương án đầu tư và tiến độ triển khai các hoạt động cụ thể nhằm bảo đảm điều hòa, phân bổ tài nguyên nước theo mức phân bổ, tỷ lệ đã xác định trong quy hoạch phân bổ tài nguyên nước để đáp ứng nhu cầu sử dụng của các đối tượng sử dụng nước.
Trong trường hợp thiếu nước, việc điều hòa, phân phối phải ưu tiên cho mục đích sinh hoạt; các mục đích sử dụng khác phải được điều hòa, phân phối theo quy định trong quy hoạch tài nguyên nước lưu vực sông và bảo đảm nguyên tắc công bằng hợp lý.
Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Lê Công Thành đã ký Công văn số 8011/BTNMT-TNN đề nghị chỉ đạo rà soát điều chỉnh hoặc đề xuất cấp có thẩm quyền điều chỉnh, bổ sung các quy hoạch có tính chất kỹ thuật chuyên ngành có khai thác sử dụng nước phù hợp với chức năng nguồn nước, bảo vệ, phát triển, điều hòa, phân bổ nguồn nước cho các mục đích khai thác, dòng chảy tối thiểu, các công trình điều tiết, khai thác, sử dụng nước, phát triển tài nguyên nước…
Công văn nêu rõ: Trường hợp xảy ra thiếu nước nghiêm trọng trên lưu vực, xây dựng phương án sử dụng nguồn nước hiện có gửi Bộ Tài nguyên và Môi trường xem xét, quyết định phương án điều hòa, phân bổ cho phù hợp hiện trạng nguồn nước, bản tin dự báo về tình hình khí tượng, thủy văn, tài nguyên nước, mức độ hạn hán, thiếu nước, lượng nước tích trữ trong các hồ chứa hiện có trên lưu vực sông.
Trường hợp có nhu cầu đề xuất bổ sung, xây dựng mới các công trình điều tiết, khai thác, sử dụng, phát triển tài nguyên nước (thủy lợi, thủy điện, cấp nước đô thị, nông thôn…) vào quy hoạch có tính chất kỹ thuật chuyên ngành do các Bộ quản lý khác với Danh mục công trình điều tiết, khai thác, sử dụng nước, phát triển tài nguyên nước…
Tại cuộc họp, Tổng giám đốc Trung tâm Quy hoạch và Điều tra tài nguyên quốc gia cho biết, trong cuộc họp triển khai các nhiệm vụ trọng tâm của lĩnh vực tài nguyên nước, Thứ trưởng Lê Công Thành đã nêu ra nhiệm vụ quan trọng cần làm của trung tâm trong năm tới là đẩy mạnh công tác quy hoạch gắn với giám sát, cảnh báo, dự báo tài nguyên nước và đẩy mạnh các hoạt động khoa học công nghệ chuyển đổi số và hợp tác quốc tế.
Bộ tài nguyên môi trường đã có văn bản chỉ đạo trung tâm trên cơ sở các hệ thống, công cụ quy hoạch tài nguyên nước thủ tướng chính phủ ban hành và sắp ban hành thì trung tâm có nhiệm vụ thực thi sau quy hoạch, sử dụng bộ công cụ mô hình toán hỗ trợ cho công tác quy hoạch, cảnh báo, dự báo tài nguyên nước. Hệ thống dự báo cảnh báo tài nguyên nước phải dựa vào hệ thống các dự báo về khí tượng, thủy văn, hải văn để đưa ra cảnh báo dự báo và điều chỉnh các hệ thống điều tiết trên lưu vực sông (hồ chứa, thủy lợi, thủy điện, các công trình khai thác sử dụng nước). Theo đó, trên cơ sở bản tin dự báo trung tâm phải đưa ra các bản tin về tình hình diễn biến tài nguyên nước trong 6 tháng để báo cáo các cơ quan quản lý và các địa phương.
Cũng tại cuộc họp Tổng giám đốc Tống Ngọc Thanh đã trực tiếp chỉ đạo thống nhất phân công kế hoạch thực hiện nhiệm vụ như sau: Ban Quy hoạch tài nguyên nước tiến hành xây dựng kịch bản tính toán cho từng tiểu lưu vực, nguồn nước, công trình khai thác sử dụng nước, những điểm kiểm soát trong dự án quy hoạch; Ban Quan trắc giám sát tài nguyên nước và Trung tâm Cảnh báo và Dự báo tài nguyên nước từ kịch bản trên tính toán đưa ra số liệu.
Kết luận tại cuộc họp, Tổng giám đốc đề nghị các đơn vị được phân công cùng nhau phối hợp thực hiện hoàn thành sớm nhiệm vụ.
