NAWAPI

Thành phố Bạc Liêu là trung tâm hành chính, chính trị, kinh tế, văn hóa của tỉnh Bạc Liêu. Hiện nay, thành phố Bạc Liêu đang phát triển mạnh mẽ về kinh tế như các ngành công nghiệp, kinh tế du lịch, nuôi tôm công nghiệp, chế biến thủy sản… Cùng với quá trình phát triển kinh tế - xã hội, tốc độ gia tăng dân số của thành phố, đòi hỏi nhu cầu nguồn nước phục vụ sản xuất và sinh hoạt của người dân ngày càng tăng, việc khai thác, sử dụng tài nguyên nước ngày càng nhiều, dẫn đến nguy cơ suy thoái tài nguyên nước trong khu vực.

Thành phố Long Xuyên, là thành phố tỉnh lỵ của tỉnh An Giang, thuộc vùng đồng bằng sông Cửu Long, Việt Nam. Là một trung tâm kinh tế của tỉnh An Giang, về kinh tế, thành phố đóng vai trò đầu tàu trong quá trình phát triển, tạo động lực thúc đẩy kinh tế - xã hội của tỉnh cũng như của vùng đồng bằng sông Cửu Long.

Nguồn tài nguyên nước dưới đất là nguồn tài nguyên tái tạo nhưng không phải là vô tận, nguồn tài nguyên này khó bị ô nhiễm hơn nước mặt nhưng khi bị ô nhiễm thì rất khó khắc phục. Do sự phát triển kinh tế-xã hội, gia tăng dân số và biến đổi khí hậu, tài nguyên nước ngầm ngày càng có xu hướng suy giảm cả về số lượng và chất lượng, ô nhiễm diễn ra ở nhiều khu vực vùng đồng bằng sông Cửu Long, tại thành phố Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang cũng không phải ngoại lệ.

Cà Mau là tỉnh đồng bằng ven biển, là một trong ba khu vực kinh tế động lực của tỉnh (Tp. Cà Mau, TT. Năm Căn, TT. Sông Đốc), trong những năm gần đây kinh tế của thành phố Cà Mau phát triển khá mạnh và dân số tăng nhanh, kéo theo nhu cầu về sử dụng nước sạch cho sinh hoạt và sản xuất ngày càng tăng cao và trở thành vấn đề quan tâm hàng đầu, do nhu cầu sử dụng nước của người dân ngày càng lớn cả về số lượng và chất lượng.

Hiện nay, nguồn nước cung cấp cho thành phố Cà Mau chủ yếu là nước dưới đất, khai thác trong các tầng chứa nước qp_2-3, n₂², n₂¹. Nguồn nước mặt trên địa bàn tỉnh Cà Mau phong phú nhưng hầu như bị mặn hoàn toàn. Nguồn nước mưa là nguồn nước nhạt có giá trị sau nguồn nước ngầm nhưng chỉ tập trung 6 tháng mùa mưa.

Để giải quyết nhu cầu về nước sinh hoạt của gia đình mình, các hộ dân đã tự thực hiện việc khoan giếng lấy nước, khi đó những giếng này thường khai thác ở tầng nông (tập trung chủ yếu ở tầng chứa nước n₂² ), tập trung chủ yếu ở khu vực trung tâm thành phố và không đảm bảo yêu cầu về chất lượng (bị nhiễm phèn, mặn, mùi hôi…). Đồng thời, việc khai thác nước ngầm với lưu lượng lớn không theo quy hoạch cũng làm cho khả năng bị ô nhiễm các tầng nước dưới đất trong khu vực trở nên đáng lo ngại, đặc biệt là sự hạ thấp mực nước ngầm dẫn hiện tượng sụt lún nền đất có nhiều khả năng xảy ra.

Theo báo cáo kết quả sơ bộ của Viện Địa kỹ thuật Na Uy (NGI) cho thấy ở tỉnh Cà Mau có thể bị sụt lún nghiêm trọng từ trên bề mặt xuất phát từ hoạt động khai thác nước ngầm của 109.096 giếng với tổng lưu lượng khoảng 373.000m³/ngày đêm. Kết quả nghiên cứu cho thấy tốc độ sụt lún từ 1,56 - 2,30cm/năm. Nghiên cứu của NGI cũng chỉ ra, trong vòng 15 năm (1998-2013), tốc độ sụt lún mặt đất từ 30-80cm và theo dự báo trong vòng 25 năm tới, tốc độ sụt lún sẽ tăng lên 90-150cm và 210cm trong vòng 50 năm tới. Theo kết quả nghiên cứu năm 2016 của Liên đoàn Bản đồ địa chất miền Nam (thuộc Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam) cho thấy, nơi sụt lún sâu nhất ở Cà Mau đo được là 1,71cm/năm, sụt lún trung bình do khai thác nước ở Cà Mau khoảng 0,35cm/năm. Kết quả nghiên cứu cũng xác định có 3 nguyên nhân gây nên sụt lún mặt đất gồm sụt lún cấu kết do trầm tích trẻ, do khai thác nước và do chuyển động kiến tạo.

Để hạn chế tình trạng sụt lún nền đất từ việc khai thác quá mức, cần có phương án bảo vệ nguồn nước ngầm, cụ thể là xây dựng các phương án và đề xuất lộ trình khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên nước dưới đất; khoanh định các khu vực hạn chế khai thác; các phương án hồi phục trữ lượng nước dưới đất, khoanh vùng bảo hộ vệ sinh công trình lấy nước sinh hoạt. Đó cũng là một trong những nhiệm vụ phải đạt được của đề án “ Bảo vệ nước dưới đất ở các đô thị lớn” do Trung tâm Quy hoạch và Điều tra tài nguyên nước Quốc gia chủ trì thực hiện trong phạm vi đô thị Cà Mau. Việc thực hiện đề án là hết sức cần thiết nhằm phục vụ việc thực hiện quy hoạch phát triển kinh tế, xã hội; đảm bảo an ninh quốc phòng; là tài liệu quan trọng phục vụ trực tiếp cho công tác quản lý, khai thác và sử dụng nước dưới đất trên địa bàn thành phố.

Thời gian qua, nguồn nước ngầm trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi đang ngày càng suy kiệt do các hoạt động khai thác nước ngầm quá mức của người dân. Vì vậy, việc điều tra, đánh giá trữ lượng, chất lượng nguồn nước dưới đất là rất cần thiết. Hiện nay có nhiều dự án đang thực hiện đồng bộ để đánh giá hiện trạng và đưa ra các giải pháp bảo vệ nguồn nước ngầm, trong đó có đề án “Bảo vệ nước dưới đất ở các đô thị lớn” - Đô thị Quảng Ngãi do Trung tâm Quy hoạch và Điều tra tài nguyên nước quốc gia chủ trì thực hiện theo Quyết định số 3071/QĐ-BTNMT ngày 02 tháng 12 năm 2019 của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường phê duyệt.

Sự suy giảm số lượng cũng như chất lượng nguồn nuớc ngầm ảnh hưởng không nhỏ đến phát triển bền vững của các đô thị. Bảo vệ nước dưới đất tại các đô thị lớn nói chung và tại Quảng Ngãi nói riêng đang là vấn đề cấp thiết được Trung tâm Quy hoạch và Điều tra tài nguyên nước quốc gia nhanh chóng triển khai thực hiện.